ADHD en hormonen bij vrouwen

Er is 1 groot verschil tussen mannen en vrouwen met ADHD, dat zijn de hormonen. Open deur natuurlijk. Dat geldt uiteraard ook voor mannen en vrouwen met ADHD. Alleen bij deze laatste groep blijft het niet bij de standaard ‘Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus’ verschillen, de vrouwelijke hormonen hebben ook direct invloed op de ADHD kenmerken. In dit artikel het hoe en wat van deze verschillen.

24-uurs cyclus

Het is een misverstand dat mannen geen hormooncyclus hebben. Die hebben ze wel degelijk. Alleen duurt deze cyclus bij mannen slechts 24 uur. En als ze al last hebben van stemmingswisselingen, is dat veel minder heftig en veel minder langdurig.

Dit is ook één van de redenen waarom onderzoeken naar ADHD bij volwassenen vaker gedaan wordt bij mannen en jongens, dan bij vrouwen en meisjes. Doordat zij regelmatiger van ‘gemoed’ zijn, zijn de onderzoeksresultaten meer betrouwbaar.

Misverstand over ADHD mannen en vrouwen

Een andere reden waarom onderzoeken naar ADHD vaker gedaan worden bij mannelijke testpersonen is omdat heel lang werd gedacht dat ADHD bij vrouwen en meisjes minder vaak voorkomt. Pas de laatste jaren wordt duidelijk dat dit een misverstand is.

ADHD komt net zo vaak voor bij meisjes en vrouwen als bij jongens en mannen. Alleen werd het bij meisjes, onder andere door dit misverstand, minder vaak opgemerkt. Helemaal als de hyperactiviteit ontbreekt (zoals bij ADHD- I, het overwegend onoplettende type, voorheen ADD)

ADHD bij vrouwen

ADHD komt bij vrouwen dus net zo vaak voor als bij mannen. Het grote verschil met mannen is dat een hormonale cyclus bij vrouwen gemiddeld zo’n 28 dagen duurt, tegenover de 24 uur bij mannen. En dat gedurende deze cyclus verschillende hormonen op verschillende momenten de overhand hebben.

Die bijvoorbeeld de bekende stemmingswisselingen kunnen veroorzaken. De bekende hormonsters. Daarnaast speelt het vrouwelijke hormoon oestrogeen nog een extra rol. Dit hormoon heeft namelijk invloed op de aanmaak van dopamine. En juist hierom is ADHD bij vrouwen en mannen niet hetzelfde.

ADHD en dopamine

Wat is dan die rol van dopamine bij ADHD? In een notendop: een tekort aan dopamine is waarschijnlijk de grootste boosdoener achter de ADHD kenmerken.

Dopamine is onder andere een neurotransmitter, die zorgt voor goede informatieoverdracht in je brein. Vooral in de prefrontale cortex speelt deze neurotransmitter een cruciale rol. In dit deel van je brein, recht achter je voorhoofd, zitten de executieve functies. Bij ADHD is er van nature minder dopamine beschikbaar, de informatieoverdracht gaat minder goed. Waardoor de executieve functies minder goed werken.

Executieve breinfuncties

Deze executieve functies zijn eigenlijk de ‘manager’ van je brein. Ze zorgen onder andere voor dingen als tijdmanagement, emotiecontrole, goed kunnen plannen en structureren, impulsbeheersing en concentratie. Juist. Precies die kenmerken die bij ADHD moeilijker zijn.

Doordat er minder van de neurotransmitter dopamine beschikbaar is bij ADHD, werken deze functies minder goed.

Vrouwelijke hormonen

Als ik het heb over vrouwelijke hormonen, bedoel ik vooral de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. In de verschillende fases van de hormonale cyclus maak je afwisselend meer van het één dan van het ander aan. Bij vrouwen met ADHD speelt voornamelijk oestrogeen een rol. Omdat dit hormoon een positieve invloed heeft op de aanmaak van dopamine.

Oestrogeen

Vanaf de eerste dag van je cyclus, dat is de eerste dag van je menstruatie, maak je steeds meer oestrogeen aan in je eierstokken, tot het moment van je eisprong, daarna daalt je oestrogeenspiegel en krijgt progesteron de overhand. Vlak voor je menstruatie is je oestrogeenniveau tot een dieptepunt gedaald.

Een grotere hoeveelheid oestrogeen zorgt voor een verhoogde afgifte van dopamine. Waardoor vrouwen met ADHD in de eerste twee weken van de cyclus minder last lijken te hebben van de typische ADHD kenmerken, omdat er dan meer van de neurotransmitter dopamine beschikbaar is.

ADHD medicatie

Wil dit zeggen dat vrouwen dan maar twee weken per maand ADHD hebben? Nee zeker niet. Meer dopamine van nature zorgt alleen voor mindere ernst van de symptomen. Daarnaast zorgt ADHD medicatie zoals methylfenidaat (o.a. Ritalin) of Dexamfetamine voor meer beschikbare dopamine in de prefrontale cortex.

Door de aanmaak van dopamine te stimuleren en/of de beschikbare dopamine langer beschikbaar te houden (de zogenaamde heropnameremmers).

Veel vrouwen met ADHD die medicatie gebruiken, geven aan dat deze vlak voor de menstruatie minder goed lijkt te werken. Dit komt niet doordat de medicatie opeens niet meer werkt, maar omdat er dan opeens nog minder dopamine van nature beschikbaar is, waardoor de typische ADHD kenmerken erger worden.

ADHD en hormonale veranderingen

In verschillende periodes in het leven komen hormonen om de hoek kijken. Hieronder de meest populaire hormoon veranderingen bij vrouwen en ADHD.

Puberteit

Vanaf de puberteit gaan de eierstokken langzaam de geslachtshormonen aanmaken, waaronder oestrogeen. Bij meiden met ADHD kun je dan ook langzaamaan zien dat de mate waarin ze last hebben van de symptomen meer fluctueert dan in de kindertijd.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap blijf je oestrogeen aanmaken, tot wel 1000x zoveel als tijdens een normale cyclus. In theorie zouden vrouwen met ADHD die zwanger zijn dan ook meer dopamine aanmaken en minder last hebben van die typische ADHD symptomen.

Ik heb hierover echter nog geen wetenschappelijke artikelen gevonden. De onderzoeken naar de rol van vrouwelijke hormonen bij ADHD staan nog behoorlijk in de kinderschoenen. Wie weet dat we hier in de toekomst meer over gaan horen.

Anticonceptie

In sommige anticonceptie, zoals de pil, zit ook een kleine hoeveelheid oestrogeen. In theorie zou dit ook weer van invloed kunnen zijn op de aanmaak van dopamine, ook hier heb ik (nog) geen wetenschappelijke artikelen over kunnen vinden.

Overgang

Tijdens de overgang stoppen de eierstokken langzaam met het produceren van oestrogeen en wordt dit deels overgenomen door het vetweefsel. Hierdoor slaat je lichaam tijdens de overgang meer vetweefsel op, vooral op de buik. Na de overgang is de hoeveelheid oestrogeen gedaald tot 20%.

Aan de andere kant is de oestrogeen wel meer stabiel, waardoor er ook minder fluctuatie in de ADHD kenmerken zou moeten zijn. Ook hier geldt weer voor: geen onderzoeken over gevonden

Conclusie hormonen bij vrouwen met ADHD

Het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen heeft een grote invloed op de aanmaak van dopamine, wat weer invloed heeft op de ernst van de ADHD kenmerken. In de verschillende levensfases van de vrouw kan dit heel verschillend zijn.

Tip voor vrouwen met ADHD: dopamine niveau verhogen?
Overigens kun je zelf ook invloed uitoefenen op je dopamine niveau.

Lichaamsbeweging, genoeg slapen, gezond eten, en dingen doen die je leuk vindt, zorgen allemaal voor meer aanmaak van dopamine. Dopamine is namelijk ook betrokken bij je beloningssysteem.

Wat is jouw eigen ervaringen met je ADHD kenmerken gedurende je cyclus?