Autisme kenmerken

Als er wordt gesproken over autisme, dan hebben we het vaak over symptomen binnen het spectrum van autisme. Daarmee wordt direct duidelijk dat er niet een eenduidige definitie te geven is voor het begrip autisme. Het is een verzamelnaam voor een aantal typische kenmerken die onder de noemer autisme vallen. Dat gezegd hebbende, betekent het niet dat het hebben van een enkel kenmerk al leidt tot de diagnose autisme, het gaat vooral om de combinatie van een aantal specifieke kenmerken.
De kenmerken die binnen het spectrum van het autisme vallen kunnen zich op verschillende gebieden uiten. Zo kan het gaan om kenmerken op zowel het gebied van de sociale interactie en communicatie, maar ook als er sprake is van herhalende patronen.



Autisme kenmerken bij sociale interactie

Kenmerkend voor mensen met autisme is de problematiek op het sociale gebied en dan met name in de omgang met anderen. Vaak is er sprake van een opvallende manier waarop men in contact treed met anderen, bovendien blijkt het vaak een hele opgave te zijn om vriendschappelijke banden aan te gaan en deze te onderhouden.

Andere typische kenmerken van autisme op sociaal gebied zijn de volgende:

  • Minder empathisch ontwikkeld (niet goed kunnen aanvoelen van anderen).
  • Weinig tot geen rekening kunnen houden met anderen.
  • Vermijden van oogcontact. Dit komt vaak voor bij kinderen dan bij volwassenen met autisme. Ook het langs je heen kijken komt voor.
  • Minder vaak lachen als reactie op het lachen door een ander.

Autisme kenmerken in communicatie

Taalontwikkeling en taalgebruik

Ook op het gebied van taalontwikkeling en het gebruik van communicatie zijn er opvallende verschillen bij mensen met autisme. De volgende kenmerken kunnen we onderscheiden:

  • Trage en/of verstoorde ontwikkeling van gesproken taal.
  • Aanzienlijke moeite hebben om een gesprek gaande te houden.
  • Iemand met autisme praat vooral tegen zijn of haar gesprekspartner in plaats van er mee in gesprek te zijn. De indruk wordt daardoor snel gewekt erg veel gericht te zijn op het eigen ik.
  • Men heeft snel de neiging bepaalde woorden vaak te herhalen. Ook het gebruik van opvallende klemtonen en het eentonig praten zijn kenmerkend voor mensen met autisme.
  • Woorden als ‘jij’ en ‘ik’ worden regelmatig verkeerd gebruikt.

Speelgedrag bij kinderen met autisme

Bij kinderen met autisme is ook het speelgedrag ‘anders’.

  • Kinderen met autisme hebben er moeite mee om het gedrag van anderen te imiteren.
  • Het bij kinderen bekende ‘doen alsof’ komt bij kinderen met autisme niet of minder vaak voor.
  • Het spelen van kinderen met autisme is vaak concreet en blijft beperkt tot enkelvoudige handelingen. Spontaniteit komt weinig voor.
  • In sommige gevallen is er bij kinderen met autisme sprake van een zeer levendige fantasie waardoor het moeilijk is onderscheid te maken tussen fictie en realiteit.

Autisme kenmerken in gedrag & belangstelling

Beperkte belangstelling

Het volgen van vaste routines en gewoontes is een bekend verschijnsel van autisme. Dit geldt zowel voor kinderen als volwassenen. In veel gevallen gaat dit gepaard met beperkte interesses en bezigheden. Zijn er wel bezigheden, dan is er vaak sprake van een overmatige concentratie en/of gerichtheid op een specifieke activiteit. Zo kan iemand met autisme langdurig bezig zijn met het herhalen van dezelfde handelingen (bijvoorbeeld het draaien aan de wielen van een speelgoed auto) of langdurig praten over een specifiek onderwerp. Het verstoren van dergelijke routines kan in veel gevallen leiden tot boosheid of paniekaanvallen.

Lichamelijke gedragingen

Kenmerkend voor autisme naast de eerder genoemde kernmerken is een beperkte motoriek. Zo is het niet ongebruikelijk dat men ongewone of bijzondere bewegingen maakt. Te denken valt aan wiegbewegingen, met de armen fladderen of draaien met de armen of vingers. In sommige gevallen kunnen de bewegingen van mensen met autisme enigszins houterig overkomen en is de zintuigelijke ervaring anders. Zo kan men overgevoelig zijn voor pijnprikkels of juist weinig tot geen pijn ervaren. Ook kou en warmte kunnen op een afwijkende manier worden ervaren. Aan de andere kant hebben mensen met autisme juist snel de neiging om andere zintuigen te gebruiken zoals het proeven, ruiken en aanraken.

Diagnose autisme

Het stellen van de diagnose autisme is vaak geen eenvoudige opgave. Ondanks de aanwezigheid van diverse symptomen is niet elke combinatie vanzelfsprekend een aanwijzing voor autisme. Een uitgebreid onderzoek door een psycholoog of psychiater kan vaak uitkomst bieden. Onderzoek door een deskundige richt zich dan ook vaak op de ontwikkeling op specifieke gebieden zoals de sociale interactie met anderen, communicatieve vaardigheden, interesses en herhaalde gedragingen.
Bij dergelijke onderzoeken is ook de rol van de direct betrokkenen van belang en zij worden dan ook betrokken bij het onderzoek, bijvoorbeeld door middel van interviews. Het kan dan gaan om zowel de ouders als vrienden of een eventuele partner. Het vaststellen van autisme door middel van een scan van de hersenen of door middel van een bloedtest is niet mogelijk.