Neurofeedback als alternatieve behandeling voor ADHD

Neurofeedback is een innovatieve, alternatieve behandeling voor ADHD die de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt. Hoewel neurofeedback in Nederland nog relatief nieuw is, wordt het al meer dan 15 jaar met succes toegepast in de Verenigde Staten en andere landen. Het idee achter neurofeedback is dat hersenactiviteit gemeten en beïnvloed kan worden door middel van een techniek genaamd elektro-encefalografie (EEG). In het bijzonder maakt neurofeedback gebruik van een Quantitatieve EEG-scan (QEEG) om afwijkingen in hersenactiviteit te detecteren die vaak voorkomen bij mensen met ADHD.

Wat is Neurofeedback?

Neurofeedback is gebaseerd op het principe dat het brein kan worden getraind om beter te functioneren. Bij mensen met ADHD bestaat er vaak een onevenwicht tussen de trage (delta en theta) hersengolven, die worden geassocieerd met afleiding, en de snelle (beta) hersengolven, die worden geassocieerd met focus en aandacht. Een neurofeedbacksysteem registreert deze hersengolven en geeft ze weer op een computerscherm. Door middel van visuele of auditieve signalen krijgt de patiënt feedback over zijn hersenactiviteit, en kan hij leren hoe hij deze zelf kan beïnvloeden.

Het doel van de behandeling is om de hersenen te trainen om de trage hersengolven te verminderen en de snelle hersengolven te versterken. Dit kan leiden tot een verbetering van de concentratie, minder impulsiviteit, en een afname van hyperactiviteit. Neurofeedback wordt vaak ingezet als een natuurlijke behandelmethode, die een aanvulling kan zijn op of een alternatief kan bieden voor medicatie.

Hoe werkt neurofeedback behandeling?

Tijdens een neurofeedbacksessie zit de patiënt in een rustige omgeving en worden elektroden op zijn hoofd geplaatst die de hersenactiviteit meten. Deze activiteit wordt weergegeven op een computerscherm. De patiënt krijgt vervolgens taken waarbij hij moet proberen zijn hersengolven binnen een bepaald bereik te houden. Dit bereik is afgestemd op zijn specifieke QEEG-profiel, dat is vastgesteld tijdens een eerdere sessie.

Positieve feedback wordt gegeven wanneer de hersengolven zich in het gewenste bereik bevinden, bijvoorbeeld door punten toe te kennen in een spel of door een aangenaam geluid af te spelen. Dit motiveert de patiënt om zijn hersenen op een geconcentreerd niveau te houden. Na verloop van tijd leren de hersenen deze toestand beter vast te houden, wat resulteert in langdurige verbeteringen in aandacht en concentratie.

Effectiviteit van neurofeedback voor ADHD

Uit verschillende wetenschappelijke studies blijkt dat neurofeedback een veelbelovende behandelmethode is voor ADHD. Zo blijkt uit onderzoek van Lubar dat de effecten van neurofeedback bij sommige patiënten tot wel 10 jaar na de behandeling nog steeds merkbaar zijn. In een groep van 51 mensen met ADHD toonde neurofeedback langdurige verbeteringen in focus, impulscontrole en algehele hersenfunctie.

Wetenschappelijke onderbouwing

In 2009 werd een belangrijke meta-analyse uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit van Tübingen, de Radboud Universiteit Nijmegen, Brainclinics en het EEG Resource Instituut. Deze meta-analyse verzamelde gegevens uit 15 verschillende onderzoeken met in totaal 1194 patiënten die de effectiviteit van neurofeedback bij ADHD onderzochten. De resultaten lieten een aanzienlijke verbetering zien in impulscontrole en aandachtsproblemen, met een matige verbetering in hyperactiviteit.

Hoewel deze bevindingen positief zijn, wees de analyse ook op enkele beperkingen in de beschikbare studies, zoals het gebrek aan randomisatie in sommige onderzoeken. Randomisatie is essentieel om ervoor te zorgen dat de resultaten niet worden beïnvloed door factoren zoals de verwachtingen van de patiënt of de behandelaar. Gelukkig bevestigden twee aanvullende studies uit 2009, die wel gebruik maakten van randomisatie en adequate controlegroepen, de effectiviteit van neurofeedback voor ADHD.

Neurofeedback in Nederland

In Nederland is neurofeedback nog niet volledig ingeburgerd, en de behandeling wordt door zorgverzekeraars vaak slechts gedeeltelijk vergoed, als deze al wordt vergoed. Dit komt deels doordat neurofeedback in sommige kringen nog als experimenteel wordt beschouwd, ondanks de groeiende hoeveelheid wetenschappelijk bewijs die de effectiviteit ervan ondersteunt. Toch kiezen steeds meer mensen met ADHD ervoor om neurofeedback te proberen, vaak omdat ze op zoek zijn naar een alternatief voor medicijnen zoals methylfenidaat (Ritalin) of amfetamines (Adderall).

Het is belangrijk om te weten dat neurofeedback geen quick-fix is. Een succesvolle behandeling vereist een langdurige inzet van de patiënt, met minimaal 30 sessies om duurzame resultaten te zien. Bovendien kan het nodig zijn om de behandeling in de maanden na de initiële sessies te onderhouden, zodat de hersenen zich blijven aanpassen en verbeteren.

Neurofeedback video uitleg

Voor- en nadelen van neurofeedback

Net als elke andere behandelmethode heeft neurofeedback zijn voor- en nadelen. Een groot voordeel is dat het een niet-invasieve, natuurlijke methode is, zonder de bijwerkingen die vaak worden geassocieerd met ADHD-medicatie. Bovendien richt neurofeedback zich niet alleen op het verminderen van symptomen, maar ook op het verbeteren van de algehele hersenfunctie.

Een mogelijk nadeel is de tijd en financiële investering die nodig is om de behandeling succesvol af te ronden. Neurofeedbacksessies zijn vaak duur, en omdat de behandeling niet altijd wordt vergoed, kan het voor sommige patiënten financieel moeilijk haalbaar zijn. Daarnaast kan het enkele maanden duren voordat er duidelijke verbeteringen zichtbaar zijn, wat voor sommige patiënten ontmoedigend kan zijn.

Effectiviteit neurofeedback behandeling

Is neurofeedback geschikt voor jou?

Neurofeedback kan een effectieve behandelingsoptie zijn voor mensen met ADHD, vooral voor degenen die op zoek zijn naar een natuurlijke benadering zonder medicatie. Hoewel de resultaten per persoon kunnen variëren, tonen studies aan dat veel patiënten baat hebben bij de behandeling, vooral op het gebied van focus en impulscontrole. Het is echter belangrijk om te begrijpen dat neurofeedback geen magische oplossing is en dat het de nodige tijd en inzet vergt.

Als je overweegt om neurofeedback te proberen, is het raadzaam om een goed geïnformeerde beslissing te nemen door je arts of specialist te raadplegen. Het kan ook nuttig zijn om een erkende neurofeedbacktherapeut te zoeken met ervaring in het behandelen van ADHD.