Is AD(H)D een 'stoornis' en MOET het behandeld worden?

Ikzelf heb na uitgebreid onderzoek eind vorig jaar de diagnose ADD gekregen. ‘Eindelijk weet ik wat er met me scheelt’, dacht ik. De psycholoog die me onderzocht had, probeerde me gerust te stellen : ’ADD is geen ziekte. Je hersenen functioneren gewoon anders dan die van de meeste mensen. Daardoor ondervindt je moeilijkheden om mee te draaien in onze maatschappij. In een andere samenlevingsvorm zou je perfect kunnen functioneren.’ Op dat ogenblik had ik daar weinig oren naar. Het enige wat ik wilde, was een behandeling die me de rust kon brengen die ik nodig had.

Medicatie of gedragstherapie?

Ik was opgelucht, de verlossing was in zicht. Een leven lang had ik vruchteloos getracht me aan te passen aan de verwachtingen van mijn omgeving. Nu zouden medicatie en eventueel gedragstherapie me daar bij kunnen helpen. Voor mijn verstrooidheid/vergeetachtigheid, sociale angst enz… had ik nu ook eindelijk een excuus. Maar uiteindelijk bleek de diagnose niet de verlossing te bieden die ik verwacht had.

Psychostimulantia

De zoektocht naar een behandeling leidde tot grote frustratie. De medicatie die wordt voorgeschreven, meestal psychostimulantia, is er vooral op gericht de concentratie en prestaties te verbeteren. De klachten waarvan ik het meeste last ondervond (slapeloosheid, piekeren, rusteloosheid…) worden er niet altijd door opgelost (in mijn geval verergerden die klachten zelfs). Het frustreerde me dat de behandeling zo eenduidig gericht is op het verbeteren van concentratie en prestaties. Het is tekenend voor de prestatiegerichte maatschappij waar ik het zo moeilijk mee heb.

Boeken over AD(H)D lezen

Ik begon veel te lezen over ADD/ADHD en stelde vast dat (bijna) alle behandelingen er op gericht zijn de ‘patiënt’ beter te integreren in ‘het systeem’. Op fora lees ik vooral verhalen van mensen die hopeloos op zoek zijn naar manieren om hun leven draaglijker te maken. Mensen die proberen aansluiting te vinden bij de rest van de samenleving en bereid zijn om zichzelf tot in het oneindige aan te passen. Desnoods door middel van medicatie en gedragstherapie. Ook ik heb mijn leven lang geprobeerd te voldoen aan de verwachtingen van mijn omgeving. Ik heb mezelf volledig uitgeperst/laten uitpersen. Op korte termijn lijkt dit de beste oplossing. Maar op lange termijn breekt het je zuur op. Het leidt tot depressie, burn-out, angsten, laag zelfbeeld…

Wel of geen stoornis?

Mensen die, zoals ik, klachten ondervinden die worden beschouwd als kenmerken van ADD/ADHD hebben niet persé een stoornis. De klachten zijn het gevolg van de moeilijkheid die ze ondervinden om te functioneren in een snel veranderende en veeleisende omgeving en het feit dat ze hun natuurlijke impulsen moeten onderdrukken. Ze hebben een omgeving nodig die hen minder eisen/verwachtingen oplegt. Onze maatschappij heeft er, voor haar verdere ontwikkeling, echter baat bij dat zo weinig mogelijk mensen uit de boot vallen. Iedereen moet mee met de stroom! Mensen die daar moeite mee ondervinden, worden gelabeld. Dan kan men ze medicatie geven zodat ze alsnog mee kunnen.

Kwaliteiten en talenten

In plaats van te trachten iedereen te conformeren ten bate van technologische vooruitgang en groeiende welvaart, zou men meer moeten stilstaan bij de specifieke kwaliteiten/talenten van het individu en mensen de kans geven deze te benutten. Hierdoor zouden veel psychische klachten vermeden kunnen worden.

Jijzelf of omgeving aanpassen?

Ikzelf had het gevoel dat ik mezelf onderweg verloren was. Het vuur dat ik vroeger voelde branden (onrustig gevoel dat velen zullen herkennen) was uitgedoofd. Door de problematiek nu vanuit dit perspectief te bekijken voel ik het terug aanwakkeren. Ik geloof nu dat ik alleen gelukkig kan zijn door trouw te zijn aan mezelf. Ik heb mezelf voorgenomen me minder aan te passen aan mijn omgeving, en mijn omgeving meer aan mijn noden.

Wel of geen medicatie?

Dus voor je jezelf of je kind volstopt met medicatie, stel jezelf de volgende vraag: is dit het soort leven dat ik voor mezelf of voor mijn kind wil? Is er geen andere manier die meer aansluit bij wie ik ben / bij wie mijn kind is? Je zal dan misschien een aantal moeilijke knopen moeten doorhakken, maar op termijn zal het lonen. Jij / je kind zal overtuigd raken van zijn/haar kwaliteiten, zelfverzekerder en gelukkiger door het leven gaan (in balans met jezelf en je omgeving).

Tot slot zou ik graag nog een stukje tekst laten lezen waarin de auteur volgens mij de verhouding tussen ons onderwijssysteem en labels duidelijk maakt (fragment uit de scriptie van Wim Boey ; Universiteit Gent):

Leren concentreren?

“Technologische vooruitgang is enkel mogelijk indien genoeg mensen klaargestoomd worden om abstract-theoretische en technische studies aan te vatten en de hierbij aansluitende beroepen te volgen. Het Westerse onderwijssysteem doet er alles aan om aan deze eis te beantwoorden. In weerwil van al hun natuurlijke impulsen worden kinderen en jongeren getraind om zich langdurig te concentreren op abstracte en technische onderwerpen. Een zeer groot deel hiervan is niet bereid of in staat om aan deze eis te gehoorzamen, omdat zij hier niet de aanleg voor hebben. In plaats van andere manieren te zoeken om hen van een plaats in de maatschappij te voorzien worden deze jongeren gediagnosticeerd met ADD of ADHD, een concentratiestoornis die prompt als abnormaal wordt aangeduid. Om deze jongeren in weerwil van hun aanleg in het algemene onderwijs te integreren worden zij met medicijnen zoals rilatine behandeld, opdat zij later toch van nut zouden zijn voor het systeem.

Te hoge eisen?

De technologische maatschappij in haar geheel legt bepaalde eisen op aan haar leden, en elk individu heeft er belang bij om aan deze eisen te voldoen. Zo niet is hij of zij benadeeld in vergelijking met andere individuen: hij/zij loopt achterstand op school, is ongeschikt voor respectabele jobs, verdient minder etc. Bijgevolg heeft iedereen een motivatie om zich te ontwikkelen tot iemand die in staat is tot gehoorzaamheid, stiptheid, langdurige concentratie, abstract redeneren en dergelijke meer. Alle hulpmiddelen, zij het psychologisch, farmaceutisch, of medisch-biologisch zijn hierbij meer dan welkom. Voor elk individu zullen de baten veel groter zijn dan de kosten. Het eindresultaat is dat de mens een soort artefact wordt, een werktuig voor de overleving van het technologisch-industriële systeem.

Recente ontwikkelingen

Er bestaan geen gegevens die suggereren dat langdurig stilzitten en concentratie op abstract lesmateriaal een “natuurlijke” activiteit is voor jongeren. Het is ook zeer moeilijk in te zien waarom dit een noodzaak zou zijn, zonder de negentiende- en twintigste-eeuwse industrialiseringsgolven in rekening te brengen. Enkel deze recente ontwikkelingen kunnen een basis vormen voor de eis dat álle jongeren een grondige wetenschappelijke vorming deelachtig worden, en het feit dat sommige jongeren hierin gebreken vertonen kan gezien worden als een natuurlijke weerstand tegen een haastige transformatie.”